Wodogłowie u dziecka to stan zagrażający życiu lub zdrowiu, spowodowany nadmiernym gromadzeniem się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgowych. Pojawienie się wodogłowia u dziecka wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.
Czym jest wodogłowie, jakie są jego przyczyny i objawy oraz jak je zdiagnozować i leczyć? Na te i inne pytania, znajdziecie Państwo odpowiedzi w poniższym artykule.
U zdrowych dzieci płyn mózgowo-rdzeniowy produkowany jest w komorach mózgowych. Krąży on w obrębie komór mózgowych, przestrzeni podpajęczynówkowej oraz rdzenia kręgowego, dostarczając komórkowym nerwowym substancji odżywczych. Dodatkowo, jego rolą jest utrzymywanie odpowiedniego ciśnienia wewnątrzczaszkowego oraz chronienie mózgu przed czynnikami mechanicznymi np. urazy głowy. Gdy spełni on swoje zadania, przedostaje się do układu krwionośnego i tam wchłania się do krwi. Następnie komory mózgowe wytwarzają kolejną porcję płynu i cały mechanizm rozpoczyna się od nowa.
W przypadku wodogłowia u dziecka, płyn mózgowo-rdzeniowy zaczyna się kumulować w komorach mózgowych. Pojawia się go coraz więcej, powodując stan zagrożenia życia lub zdrowia.
Wyróżniamy kilka przyczyn wodogłowia u dziecka. Najprostszym podziałem jest wodogłowie wrodzone oraz wodogłowie nabyte. Oznacza to, że już na poziomie prenatalnym może pojawić się wodogłowie, z którym rodzi się dziecko bądź możne je nabyć w trakcie trwania życia.
Jeżeli chodzi o przyczyny wodogłowia wrodzonego zalicza się nieprawidłowy rozwój cewy nerwowej lub powstanie przepukliny mózgowo-rdzeniowej. Innym powodem jest również powstała wada w obrębie wodociągu mózgu. Jest to struktura, która łączy komory mózgowe. Jego zwężenie lub całkowita blokada, powoduje nieprawidłowy przepływ płynu mózgowego rdzeniowego pomiędzy komorami mózgu, a co za tym idzie powstanie wodogłowia.
Natomiast, wodogłowie nabyte może powstać na skutek zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, urazów wewnatrzczaskowyvch, infekcji ośrodkowego układu nerwowego, guzów mózgu bądź nowotworów układu nerwowego. Krzepnąca krew spowodowana krwotokami wewnątrzczaszkowymi również może na jakiś czas lub trwale uniemożliwić swobodny przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego.
Przyczyny powstania wodogłowia możemy również podzielić na komunikujące lub niekomunikujące. Pierwszy rodzaj wiąże się z nieprawidłowym wchłanianiem zwrotnym płynu mózgowo-rdzeniowego do układu krążenia. Zazwyczaj pojawia się w następstwie infekcji lub dolegliwości neurologicznych. Wodogłowie niekomunikujące związane jest z pojawieniem się przeszkody, która częściowo lub całkowicie blokuje krążenie płynu pomiędzy komorami. Ten rodzaj wodogłowia powstaje na skutek wrodzonych wad, nowotworów lub guzów mózgu, a także krwotoków.
U noworodków oraz niemowlaków objawy wodogłowia będą nieco inne niż u starszych dzieci, ze względu na nieukształtowaną jeszcze budowę anatomiczną głowy. U dzieci do ok. 18. miesiąca życia kości czaszki nie są zrośnięte. W związku z tym, wodogłowie będzie się objawiało następująco:
W niektórych wypadkach mogą pojawić się częste wymioty/ulewanie o nieznanej przyczynie oraz napady padaczki.
Najlepszym sposobem na wykrycie wodogłowia u niemowlaka jest wykonanie badania USG przezciemiączkowe. Badanie to jest bezinwazyjne oraz bezbolesne. Specjalista radiolog używając maleńkiej głowicy, sprawdza na ekranie aparatu ultrasonograficznego jak wyglądają komory mózgowe oraz przestrzeń pomiędzy nimi. Dzięki rzeczywistemu obrazowi może sprawdzić, czy płyn mózgowo-rdzeniowy gromadzi się w komorach. Badanie USG przezciemiączkowe powinno być rutynowym badaniem, tak jak badanie USG bioderek, ponieważ wodogłowie u dziecka może pojawić się w każdym momencie życia.
U starszych dzieci, u których kości czaszki są już zrośnięte, objawy wodogłowia są następujące:
W przypadku starszych dzieci, aby zdiagnozować wodogłowie należy wykonać tomografię komputerową bądź rezonans magnetyczny. Gdy u dziecka pojawią się niepokojące symptomy, należy udać się na wizytę do neurologa dziecięcego. Specjalista ten na podstawie wywiady medycznego oraz badania przedmiotowego, zleci odpowiednie badanie. W przypadku tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego wymagane jest skierowanie od lekarza specjalisty.
Wodogłowie u dziecka głównie leczy się operacyjnie. Najczęściej wstawiana jest sztuczna zastawka komorowo-otrzewna, która umożliwia odpływ nagromadzonego płynu mózgowo-rdzeniowego. Drugim sposobem jest zabieg endoskopowej wentrikulostomii, który polega na wykonaniu otworu w komorze mózgowej. Umożliwia to odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego do układu krwionośnego.
Powrót do całkowitego zdrowia i sprawności wymaga czasu oraz odpowiedniej rekonwalescencji. Dziecko po operacji powinno utrzymywać odpowiednią dietę, wysiłek fizyczny oraz przyjmować witaminy i minerały. Oczywiście, konieczne jest stosowanie się do zaleceń lekarza oraz kontrolowanie stanu zdrowia dziecka.
Wodogłowie u dziecka nie znika samo w sobie. Jest to stan wymagający interwencji lekarza specjalisty neurologa dziecięcego oraz neurochirurga. Nieleczone wodogłowie u dziecka wiąże się z poważnymi konsekwencjami, głównie śmiercią dziecka.
Wczesna diagnoza oraz szybka interwencja neurochirurgiczna, mogą przyczynić się do cofnięcia się niektórych objawów i zapobiec postępowi choroby. Istnieje wtedy szansa, że dziecko z wodogłowiem będzie rozwijało się porównywalnie co dzieci zdrowe. Zależy to oczywiście od wielu czynników np. wiek dziecka, długość trwania oraz przyczyna choroby. Jednak przy wdrożeniu odpowiedniego leczenia oraz systematycznych kontrolach, dziecko z wodogłowiem ma szansę na normalny rozwój.
Dzieci z nieleczonym wodogłowiem mogą niedożyć do 3. roku życia. Natomiast, jeżeli wodogłowie jest leczone oraz pod stałą kontrolą lekarzy, dziecko może żyć tak samo jak dzieci zdrowe.
Charakterystycznym objawem wodogłowia u dziecka jest powiększony obwód głowy, rozejście się szwów saczkowych oraz uwypuklone i tętniące ciemiączko.
Wodogłowie wrodzone może mieć podłoże genetyczne, ale jest to stosunkowo rzadka przyczyna choroby.
Wodogłowie u dziecka leczy się poprzez przeprowadzenie specjalistycznego zabiegu chirurgicznego.
